Czytelnicy starszych klasycznych książek, często zapytują nas, czy polskie wydania książek obcojęzycznych (szczególnie angielskich i amerykańckich) były skracane. Wiadomo, że była to stała praktyka w książkach tłumaczonych i wydawanych w czasach II Rzeczypospolitej. Szczególnie ucierpiała na tym literatura popularna, kryminały, książki przygodowe oraz fantastyka. Trudno obecnie stwierdzić, czy skracanie wynikało z inicjatywy tłumaczy, czy, do czego się przychylamy, z cięcia kosztów przez redakcję i dopasowywania treści do konkretnej objętości książki. W poniższym artykule przyjrzymy się tłumaczeniom Jamesa Olivera Curwooda przez Jerzego Marlicza (czyli Halinę Borowikową) i nie tylko. Tłumaczenia te są oceniane dość wysoko, zwłaszcza jak na lata, w których powstały, ale czy oddają pełne treści oryginalnych angielskich wydań książek?
Procent autentycznego tekstu w polskim wydaniu pokazuje poniższa tabelka:
| Tytuł polski | Tytuł oryginału | Ile procent tekstu oryginału zawiera polskie tłumaczenie |
| Steele z Królewskiej Konnej | Steele of the Royal Mounted | 94% |
| Szara Wilczyca | Kazan | 90% |
| Najdziksze serca | Isobel: A Romance of the Northern Trail | 89% |
| Łowcy złota | The Gold Hunters | 88% |
| Włóczęgi północy | Nomads of the North | 87% |
| Bari, syn szarej Wilczycy | Bari, Son of Kazan | 86% |
| Na końcu świata | The Alaskan | 83% |
| Kwiat dalekiej północy | The Flower of The North | 82% |
| Złote sidła (tłum. K. Rychłowski) | The Golden Snare | 80% |
| Tajemnica Johna Keitha | The River’s End | 78% |
| Dziewczyna spoza szlaku | The Courage of Marge O’Doone | 73% |
| Władca skalnej doliny | The Grizzly King | 70% |
| Płonący las | The Flaming Forest | 63% |
Wszystkie tłumaczenia, jeśli nie zaznaczono inaczej: Jerzy Marlicz.
Uwaga: różnice do 5% tekstu mogą wynikać z innej długości słów w języku polskim i nie oznaczają uciętego tłumaczenia względem oryginalnego tekstu.
Wyniki:
Kilka tytułów jest bardzo skróconych. W przypadku książki „Płonący las” jej skrócenie jest zauważalne w treści – miejscami akcja się rwie, brakuje logicznego ciągu pomniejszych wydarzeń. Brakuje tu ponad 1/3 książki (!). Podobnie przycięta została książka „Władca skalnej doliny”, ale tutaj przycięcia nie są aż tak odczuwalne. Wśród bardziej okrojonych, zawierających mniej niż 4/5 oryginalnego tekstu znajdują się jeszcze dwie pozycje: „Dziewczyna spoza szlaku” oraz „Tajemnica Johna Keitha”. Powieści w przedziale od 80 do 90% można uznać za nieznacznie skrócone, zapewne bez wielkiej szkody dla akcji, raczej dla opisów przyrody. Kilka tytułów pozytywnie wyróżnia się wynikiem ponad 90%. Książkę „Steele z Królewskiej Konnej” można uznać ewentualnie za przetłumaczoną w całości. Niestety, jest to jednostkowy przypadek, dlatego od końca 2024 r. Wydawnictwo CM postanowiło zainwestować w nowe pełne tłumaczenia książek Jamesa Olivera Curwooda. Będziemy sukcesywnie informować o ich wydaniach.
Wydane dotychczas przez nas książki Curwooda można kupić tutaj:
https://www.wydawnictwocm.pl/james-oliver-curwood-c-73_90_114.html